MS & Voeding: Interview Sandra Nagtegaal

Sandra Nagtegaal is als diëtiste werkzaam bij Rivas Zorggroep in Gorinchem. Ze heeft ook een eigen praktijk. In dit interview vertelt ze over het verband tussen voeding en MS. Ze geeft ook adviezen over gezond eten die iedereen – met of zonder MS – ter harte kan nemen.

Hoe belangrijk is voeding eigenlijk bij MS?

Anders gezegd: welk verband is er tussen voeding en MS? “Een duidelijk wetenschappelijk aangetoond verband is er niet. Er is gewoon te weinig onderzoek gedaan om er heel besliste dingen over te kunnen zeggen.”, aldus Nagtegaal. Zo is er momenteel geen aanwijzing dat voeding een rol speelt bij het ontstaan van MS. Behalve dan vitamine D: “Mensen die de eerste 12 jaar van hun leven in de buurt van de evenaar hebben gewoond, krijgen zelden MS. In noordelijke landen komt het veel vaker voor. Dat hangt samen met blootstelling aan zonlicht, dat het lichaam stimuleert tot de aan maak van vitamine D.”

Een lage vitamine D-spiegel lijkt bij MS ook de kans op een schub te verhogen; dat is gebleken uit promotieonderzoek in Rotterdam van dr. Tessel Runia. Moeten MS-patiënten dus vitamine D slikken? “Of dat de MS beter in bedwang houdt, weten we niet”, aldus Nagtegaal. “Maar in Gorinchem bepalen we bij MS-patiënten altijd de vitamine D-spiegel. Die is bijna altijd te laag. Dan is het zinvol vitamine D te slikken, ook voor mensen zonder MS.”

Geen gericht plan

Eigenlijk verschillen de adviezen die Nagtegaal geeft aan mensen met of zonder MS niet veel. Haar doel is altijd hetzelfde: “Een zo goed mogelijke voedingsconditie, zo fit mogelijk worden en weerstand opbouwen.” Heel veel mensen proberen dat zelf te doen. Een gericht plan ontbreekt daarbij vaak. Dat merkte Nagtegaal ook weer tijdens de Nationale MS Dag. “Vaak doen mensen eerlijk gezegd maar wat. Zonder begeleiding en voldoende kennis van zaken.” Ze heeft gemerkt dat ook huisartsen en neurologen weinig aandacht hebben voor de voedingsstatus van hun patiënten. Daardoor verwijzen ze niet vaak genoeg door. “Een huisarts heeft gemiddeld maar drie MS-patiënten. En die patiënten zijn vaak heel verschillend.”

Toch wijst ze niet vaak een dieet af dat iemand zichzelf heeft opgelegd. “Als er maar een goede reden is voor het dieet”, zegt ze. “Het is per definitie positief als iemand bewust met zijn voeding bezig is. Het Swank-dieet voor MS-patiënten bijvoorbeeld, waarbij je vooral groenten, fruit en vis eet. Of het de MS-voortgang vertraagt weet ik niet. Er is helaas nog niet genoeg onderzoek naar gedaan. Ik heb er in elk geval niks op tegen. Ook niet tegen het Jelinek-dieet, een soort verbeterde versie van het Swank-dieet.” En diëten hoeft helemaal geen straf te zijn; niet voor niets heet haar eigen site Dieetlekker.com.

MS kan de mobiliteit beperken. Wie minder beweegt, wordt zwaarder. Overgewicht is dus bij MS relatief vaak een probleem, zou je zeggen. Maar zo eenvoudig ligt het niet, aldus Nagtegaal. “Ondergewicht kan ook een probleem zijn! Tijdens de Nationale MS Dag heb ik een aantal mensen met ondergewicht gesproken, die ik heb doorverwezen naar een diëtist bij hen in de buurt. Dit is een onderschat probleem. Het kan komen doordat iemand minder beweegt en spiermassa verliest. Of doordat iemand te moe is om te eten. Of doordat probleem bij MS. Het wordt nogal eens over het hoofd gezien. Nagtegaal: “Ook patiënten zelf beginnen er vaak niet over. In plaats daarvan gaan ze dan minder en beperkter eten. Als ze vaak morsen, eten ze liever alleen. Het is goed om te weten dat een logopedist kan helpen beter te leren kauwen en slikken. Daarom is multidisciplinair samenwerken ook zo belangrijk.”

Praktische tips

Welke adviezen over voeding geeft Nagtegaal aan mensen met MS? “Veel groente en fruit eten, Nagtegaal voegt toe dat je groente, net als fruit, niet in één keer hoeft te eten. “Je kunt ook meerdere kleine porties nemen. Voldoende water drinken. Niks verrassends. Het zijn adviezen die goed zijn voor iedereen. Van geen enkel dieet is goed bewezen dat je MS erdoor verbetert. Iedereen die gezond eet, voelt zich beter.”

Nagtegaal voegt toe dat je groente, net als fruit, niet in één keer hoeft te eten. “Je kunt ook meerdere kleine porties nemen. – een tomaatje, wat plakjes komkommer, een paar worteltjes – verspreid over de dag.” Ze begrijpt dat je met MS niet altijd zin en energie hebt om te koken. Haar tip: “Veel koken, als je een goede dag hebt. Vries het zo nodig in. Dan heb je meerdere dagen eten klaar.” Bezig zijn met eten, bedenken wat je gaat koken: ook daar heb je misschien niet altijd zin in. Nagetgaal adviseert daarom een planning te maken: opschrijven wat je 's morgens, 's middags en 's avonds gaat eten. “Maak af en toe ook simpele dingen. En bewaar je boodschappenlijstjes, dan kun je erop terugvallen.”